-
1 exercere
1) приводить в движение: ex. consilium, руководить (1. 2 pr. D. 1, 21): побуждать, заставлять (1. 8 pr. D. 33, 7); гонять: ex. feras (l. 62 § 1 D. 7, 1). 2) упражняться: fabrilibus operibus exerceri (1. 12 § 1 D. 49, 66);se exercere, об атлетах (1. 5 pr. D. 22, 2);
3) исполнять: а) оказывать: ex. liberalitatem, munificentiam (1. 1 pr. D. 39, 5), misericordiam (1. 7 pr. D. 16, 3);inter se exerceri, сражаться (1. 7 § 4 D. 9,2).
b) применять закон, придавать обязательную силу: ex. ius (1. 17 § 11 D. 21, 1. 1. 41 § 4 D. 29, 1). potestatem (1. 1 D. 1, 16. 1. 4 D. 20, 5), privilegium, beneficium (1. 8 D 16 3. 1. 8. D. 37, 6. 1. 37 D. 49, 14), Falcidiam (l. 18. 22 § 1 D. 35, 1), legem commissoriam (1. 3. 4 § 2. 1. 6 § 2. D. 18, 3), obligationem (1. 2 C. 8, 38), exceptionem (1. 29 pr. D. 17, 1), causas excusationis (1. 45 § 1 D. 27, 1);
c) о судебных действиях при осуществлении права: ex. actionem (l. 1 § 3 D. 2, 10. 1. 60 D. 3, 3. 1. 32 D. 4, 3. 1. 20 D. 5, 3), iudicium noxale, comm. divid. etc. (1. 42 D. 9, 4. 1. 7 § 2 D. 10, 3. 1. 42 D. 19, 2), litem (1. 32 § 9 D. 4, 8);
iudicio causam ex. (1. 30 pr. D. 12, 2); (1. 2 § 3 D. 5, 1. 1. 6 § 6. 1. 10 C 7, 62), cognitionem, произвести судебное следствие (1. 1 D. 40, 14);
accusationem, crimen, подавать жалобу на кого (1. 18 C. 9, 1. 1. 7 C. 9, 9); (1. 28 § 12 D. 48, 19);
4) обрабатывать, заниматься чем, выручать (1. 12 pr. D. 33, 7);iudicium publice exerc. (1. 10 pr. D. 48, 6); (1. 8 D. 48, 1).
ex. fundum (1. 7 C. 11, 58), fodinas (1. 13 § 5 D. 7, 1), figlinas (1. 6 pr. D. 8, 3);
exerc. pecuniam (foenebrem), foenus, деньги отдавать в рост (1. 33. 34 pr. D. 12, 1. 1. 10 § 3 D. 17, 1. 1. 26 D. 33, 8. 1. 18 § 23 D. 50, 4); (1. 49 D. 26, 7); (1. 7 § 2 D, 16, 3);
pecunias exerc. ituras et redituras (l. 35 § 4 D. 28, 5);
exerc. calendarium (см.);
ex. improbum foenus, взимать лихвенные проценты с капитала (1. 20 C. 2. 12);
adulterinam monetam, заниматься подделкою монет (1. 6 § 1 D. 48. 13), vitam venaliciariam. торговать рабами (1. 73 § 4 D. 32);
lenocinium in uxore exerc. (1. 29 § 3 D. 48, 5);
ex. (corpore) quaestum;
ex. artem ludicram (1. 4 § 1. 2 D. 3. 2. 1. 42 § 1. 1. 43 D. 23, 2), coenaculariam (1. 5 § 1 D. 9, 3), argentariam (1. 4 § 2 D. 2, 13), neqotiationem, negotium (1. 11 § 3. 1. 19 § 1 D. 14, 3. 1. 58 pr. D. 20, 7);
institor exercens mercem (1. 17 § 3 D. 14. 3);
ex. Tabernam, иметь, содержать продажную лавку (1. 13 § 2. eod.), mensam nummalarium (1. 20 eod.), navem, cauponam, stabulum, содержать корабль etc.;
exercitor navis, хозяин корабля, = nauta;
exerc. cauponae = caupo (содержатель гостиниц);
exerc. stabuli - stabularius (содержатель постоялых дворов (§ 2 J. 4, 7. Gai. IV. 71. 1. 1 § 2. 3. 5. 1. 7 § 6 D. 4. 9. 1. 1 § 15 seq. D. 14, 1. 1. 5 § 6 D. 44, 7. 1. 1 pr. D. 47, 5);
exercitor ratis, хозянн плота (1. 1 § 4 D. 4, 9);
5) собирать, ex. vectigal (1. 9 § 6 D. 39, 4. 1. 12 D. 48, 6. 1. 6 § 2 D. 50, 2. 1. 13 § 1 D. 50, 12).exercitoria actio, иск против хозяина корабля (exercitor navis) no поводу юридических сделок, заключенных правителем корабля (magister navis) и третьими лицами, вступившими с этим последним в сделку (§ 2 J. cit. tit. D. 14. 1. 1. 4 C. 4. 25).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > exercere
-
2 pecunia
1) деньги, напр. pec. signata (1. 19 pr. D 34, 2);aurea (1. 35 D. 2, 14);
numerata (см. numerare s. 2. Gai. II. 196);
credita (см. credere s. 3. Gai. III. 124. IV, 171);
mutua (см. s. 1);
foenebris (см.);
pecuniam exercere (см. s. 4); (1. 37 § 1 D. 3, 5. 1. 29 pr. D. 45, 1);
oti osa pecunia (Gai. III. 156); = плата, платеж, cum do, ut facias - pecunia data, locatio erit (1. 5 § 2 D. 19, 5. cf. 1. 1 § 4 D. 17, 1. 1. 51 § 1 D. 19, 2. 1. 18 § 3 D. 45, 3);
2) вооб. все то, что служит предметом имущества (1. 5 pr. D. 50, 16. 1. 178 pr. 1. 222 eod.);pec. messium (1. 7 § 3 D. 24, 3); тк. денежная стоимость известного предмета: non magnae pec. esse (1. 4 § 1 D. 47, 9); (ср. L. XII. tab. V. 3. 7. X. 7).
3) имение, имущество, de pec. sua testari (1. 77 § 24 D. 31. 1. 53 pr. D. 50, 16. 1. 6 pr. D. 18, 1);pec. constituta (см. constituere s. 6. cf. 1. 2 C. 4, 18).
magnitude pecuniae = facultatum (l. 30 D. 31).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > pecunia
-
3 fenus
fēnus, oris n.1) прибыль, барыш, прирост, тж. процент на ссуду (f. tolerabile C, injustum L)pecuniam alicui dare fenori (fenore) C (in fenus Dig) — давать кому-л. деньги под проценты2) долги ( ростовщикам)fenore obrui (тж. mersum esse или laborare) L — быть обременённым долгами4) ростовщичество (f. exercēre Su, Dig)fenore trucidare aliquem C — разорять кого-л. ростовщичеством -
4 foenus
1) проценты, рост;foenus sortium, quas defnuctus collocavit (1. 24 pr. D. 33, 2. 1. 58 § 2 D. 36, 1. 1. 9 § 1 D. 22, 1 1. 4 pr. § 1 D. 22, 2);
foenus illicitum contrahere (1. 13 § 26 D. 19, 1);
foenus unciarium (L. XII tab. VIII. 18);
pecuniam foenori s. in foenus dare = foenerare (1. 10 § 3 D. 17, 1. 1. 9 pr. 1. 47 § 4. 1. 58 § 1 D. 26, 7);
2) капитал, отданный на проценты = foenebris pecunia (1. 13 C. 4, 29. 1. 12 § 9 D. 17, 1).pecuniam foenebrem, foenus exercere (см. s. 4).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > foenus
-
5 calendarium
долговая книга, где отмечались имена тех лиц, которым отдавались деньги в процентный заем: cal. facere, вести расходные книги (1. 88 pr. D. 31), exercere, отдавать деньги в рост (1. 34 § 1. 1. 41 § 6 D. 32); также pecuniam in cal. (con) vertere (I. 91 pr. eod. 1. 39 § 8 D. 26, 7); (1. 64 D. 32): instrumenta calenrlarii, документ определяющий долговое требование, внесенное в cal. (1. 41 § 6 eod. 1. 27 § 3 D. 33, 7);actio cal., иск, проистекающий из этого требования (1. 39 § 14 D. 26, 7. ep. 1. 95 § 10 D. 46, 3 и Gai. III. § 131);
ususfr. cal., право на пользование капиталом, означенным в долговой книге (1. 37 D. 33, 2);
curatio cal., ведение долговых книг, напр. для городской общины (1. 18 § 2 D. 50, 4);
curator cal. (1. 9 § 7 D. 50, 8).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > calendarium
См. также в других словарях:
OPIFICES — sub Minervae olim patrocinio fuêre: Ovid. Fastor. l. 3. v. 833. Namque Mille Dea est operum. Hinc de illa sic Isidorus: Minervam Gentiles multis ingeniis praedicant: hanc enim primam lanificii usum monstrâsse, hanc etiam telam ordisse et… … Hofmann J. Lexicon universale
NEGOTIANTES — Ciceroni foenerantes, l. 5. ad Attic. Ep. 21. Praefectur am petivit, negavi me cuiquam negotianti dare. Ubi loquitur de M. Scaptio, familiari Bruti, qui Salaminiis pecuniam foenori dederat et exigebat quaternas centesimas acerbissimus foenerator … Hofmann J. Lexicon universale
MANUARIAE Sellulariaeque Artes — a civibus Romanisolim non exercebantur, teste Dionysiô l. 2. et 9. Apud Athenienses vero, quos universos Theseus divisit in Ε᾿υπατρίδας, qui coeteros dignitate antistabant, et Patricii dici possunt: Γεωμόρους, quirurihabitantes agros colebant: et … Hofmann J. Lexicon universale
ARGENTARII — dicti sunt apud Romanos, cives Romani, qui tum Romae, tum in ptovinciis, rei nummariae negotiationem exercebant. Sic Cicero, Ep. ad August. Avum suum Argentarium fuisle, indigitat. Aliter Nummularii, Mensarii, Campsores, Trapezitae, Collybistae,… … Hofmann J. Lexicon universale
CAORCINI seu CORSINI — CAORCINI, seu CORSINI Mercatores Itali, propter foenerationem usurariam famosi, maxime in Gallia, unde non semel a Regibus proscripti sunt, Legibus Statutisque contra foeneratores ediris. Inter alia exstat Edictum Ludovici IX. A. C. 1268. quô… … Hofmann J. Lexicon universale
LITURGIA — Gr. λειτουργία, voxapud patres in Eccl. frequens, non uno semper eodemque modo accipitur. Λειτουργεῖν primâ notione, est opus facere publicum, vel publice, quae significatio postea sese laxius explicuit. Apud Graecos Scriptores Platonem, Aristor … Hofmann J. Lexicon universale
amasser — I. Amasser, Accumulare, Cogere, Congerere, Conglobare, Contrahere, Colligere, Corradere summam. B. Semble qu il vienne de {{t=g}}amasthai,{{/t}} id est, metere, ou de {{t=g}}amaô,{{/t}} id est, accumulo, congrego: cuius futurum est… … Thresor de la langue françoyse